Uprowadzenie dziecka a właściwość sądu

Uprowadzenie dziecka a właściwość sądu


W sytuacji uprowadzenia dzieci jurysdykcja w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej za dzieci, czyli np. w sprawach o ustalenie miejsca pobytu dzieci, czy w sprawach o ograniczenie władzy rodzicielskiej, należy do sądów państwa członkowskiego, w którym dziecko miało miejsce zwyczajnego pobytu bezpośrednio przed bezprawnym uprowadzeniem lub zatrzymaniem. Sąd ten utrzymuje swoją właściwość do momentu, w którym inne państwo członkowskie nie stanie się miejscem zwykłego pobytu dziecka. Warunkiem zmiany właściwości sądu jest jednak to, żeby dziecko  uzyskało miejsce zwyczajnego pobytu w nowym państwie członkowskim, a rodzice posiadający prawo do opieki zaakceptowali bezprawne zebranie lub zatrzymanie. Dziecko musi uzyskać miejsce zwyczajnego pobytu w nowym państwie członkowskim i przebywać tam przez okres co najmniej roku po tym, kiedy jedno z rodziców, któremu przysługuje odpowiedzialność rodzicielska, dowiedziało się lub mogło się dowiedzieć o miejscu pobytu dziecka. Koniecznym jest ustalenie, czy dziecko zżyło się ze swoim nowym otoczeniem w tym okresie, a także czy spełnione są inne warunki.

Z przepisów , tj. z nowego  rozporządzenia o jurysdykcji, uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich, odpowiedzialności rodzicielskiej oraz uprowadzenia dziecka za granicę , które obowiązuje od 2.08.2022r. wynika, że w przypadkach bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka sądy państwa członkowskiego zwykłego pobytu dziecka powinny utrzymać swoją jurysdykcję do momentu ustanowienia nowego zwykłego pobytu w innym państwie członkowskim oraz oczywiście spełnienia innych warunków. Państwa członkowskie, które uzyskały jurysdykcję, powinny rozważyć umożliwienie sądowi, do którego na podstawie konwencji haskiej z 1980 r. został wniesiony wniosek o powrót dziecka, wykonywanie również jurysdykcji uzgodnionej lub uznanej przez strony, w przypadku gdy osiągnęły one porozumienie w trakcie postępowania w sprawie powrotu dziecka. Porozumienie takie powinno obejmować kwestie powrotu dziecka,  a jeżeli doszło do rezygnacji z powrotu, i dziecko pozostanie w państwie nowego zwykłego pobytu, to jurysdykcję w odniesieniu do wszelkich przyszłych postępowań w sprawie pieczy nad dzieckiem ustala się już na podstawie nowego zwykłego pobytu dziecka.

 W ważnym orzeczeniu , a to w postanowieniu z 31.08.2017 r., V CSK 303/17, Sąd Najwyższy, uznał, że „w braku szczególnych podstaw określonych w art. 12 rozporządzenia nr 2201/2003, w każdej sprawie dotyczącej odpowiedzialności rodzicielskiej, także rozstrzyganej łącznie ze sprawą o rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa, konieczne jest zbadanie, czy jurysdykcja krajowa w zakresie żądania dotyczącego odpowiedzialności rodzicielskiej nie wynika z art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 2201/2003. Badanie to musi jednak uwzględniać również art. 9 i 10 rozporządzenia nr 2201/2003, przy czym w razie stwierdzenia bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania dziecka (art. 2 pkt 11 [...]) jurysdykcja krajowa w sprawach odpowiedzialności rodzicielskiej przysługuje na podstawie art. 10 ab initio rozporządzenia nr 2201/2003 temu państwu, w którym dziecko bezpośrednio przed zdarzeniem miało zwykły pobyt, chyba że dziecko uzyskało zwykły pobyt w innym państwie i został spełniony jeden z alternatywnych warunków przewidzianych w dalszej części tego przepisu (art. 10 lit. a i b[...]). Okoliczności wskazujące na ewentualne bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka w rozumieniu art. 10 ab initio rozporządzenia nr 2201/2003 i związane z nimi utrzymanie jurysdykcji krajowej państwa, w którym dziecko bezpośrednio przed zdarzeniem miało zwykły pobyt, powinny być przy tym każdorazowo wyjaśnione w ramach orzekania o dopuszczalności merytorycznego rozpoznania sprawy”.