Czym są alimenty?
Co do zasady alimenty służą do zaspokajania usprawiedliwionych bieżących potrzeb dziecka, co oznacza, że obowiązek alimentacyjny wiąże się z zaspokajaniem aktualnych potrzeb dziecka. Ustalając wysokość alimentów, nie można kierować się chęcią odkładania na przyszłość, np. na studia dla dziecka. Sąd bierze pod uwagę aktualne potrzeby dziecka i wydatki niezbędne na ich zaspokojenie. Jeżeli zmienią się one w przyszłości, to możliwe jest dostosowanie wysokości alimentów w przewidzianym do tego postępowaniu sądowym. Istnieją także sytuacje, gdy Sąd może zasądzić alimenty za okresy przeszłe.
Czy możliwe jest przedawnienie alimentów?
Zgodnie z art. 137 kro roszczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat 3. W myśl paragrafu 2 tego przepisu, Sąd może zasądzić alimenty za okres wsteczny (maksymalnie 3 lata), jednakże jedynie w sytuacji, gdy istnieją niezaspokojone potrzeby uprawnionego z tego okresu. Tak wskazał Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 8 czerwca 1976 roku (III CRN 88/76) podnosząc, że alimenty wstecz mogą zostać przyznane tylko, gdy z tego okresu pozostają niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania. Oznacza to, że sam fakt samodzielnego utrzymywania dziecka przez jednego z rodziców przed dniem kiedy wniósł pozew o alimenty, nie wystarcza i nie uzasadnia żądania zasądzenia alimentów wstecz. Alimentów wstecz żądać można jedynie wtedy, gdy aby zapewnić dziecku niezbędne środki utrzymania, jeden z rodziców zaciągnął zobowiązania, które pozostały jeszcze niespłacone lub pozostają takie potrzeby dziecka, które nie zostały zaspokojone.
W sytuacji gdy jeden z rodziców samodzielnie zaspokajał usprawiedliwione potrzeby dziecka bez udziału drugiego z rodziców, przysługuje mu tzw. roszczenie regresowe. Wówczas w postępowaniu sądowym nie musi już wykazywać, że istnieją jakieś niezaspokojone roszczenia dziecka, wszak wystarczającym jest samo wykazanie, że tylko jeden z rodziców w pełni pokrywał koszty utrzymania dziecka. W takim przypadku Sąd winien dokonać kalkulacji wydatków na dziecko (które poniósł jeden z rodziców) i zasądzić na jego rzecz od drugiego z rodziców odpowiednią część.
Roszczenie regresowe oparte jest wszak nie na art. 137 kro, ale na art. 140 kro. Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 22 kwietnia 1970 r., III CRN 41/70 (OSNCP 1971, nr 1, poz. 7) podkreślił, że charakter roszczeń zwrotnych jest inny niż roszczeń alimentacyjnych w rozumieniu art. 128 i 135 k.r.o. Odrębny charakter roszczeń zwrotnych w zestawieniu z roszczeniami alimentacyjnymi wyraża się w tym, że są one roszczeniami czysto majątkowymi, co wyłącza stosowanie do nich przepisów prawa rodzinnego i kodeksu postępowania cywilnego, odnoszących się do alimentów. Jednocześnie, jakkolwiek jest to roszczenie cywilne czysto majątkowe, to jednak jego granice wyznacza nie tylko wysokość spełnionego świadczenia, ale wspomniane już kryteria, na których opiera się unormowanie art. 135 § 1 k.r.o.
Podsumowując, z roszczeniem regresowym może wystąpić rodzic, który spełnił obowiązek alimentacyjny względem dziecka w zakresie kosztów i wydatków, które przewyższały jego obowiązek alimentacyjny.