Ekstradycja
to zespół działań, mających na celu kontrolowane wydalenie danej osoby z terenu
jednego kraju i przekazanie go władzom drugiego. Przepisy, które to regulują,
bazują na założeniu, że odbywa się to między krajami, które mają umowę o
obustronnej współpracy.
Podmiotem, który występuje z wnioskiem o ekstradycję, może być
państwo, które chce uczynić użytek ze swojej jurysdykcji karnej, oraz państwo,
które już prawomocnie osądziło sprawcę – w wypadku wniosku o wydanie w celu
wykonania kary. Takich uprawnień nie mają żadne organy państwowe, instytucje
ani organizacje. Osobą, która domyślnie podlega ekstradycji, jest obywatel
państwa, które o nią wnioskuje.
Konstytucja RP przewiduje ogólny zakaz wydawania własnych
obywateli, ale są jednak pewne odstępstwa. Możliwość taka musi wynikać z
ratyfikowanej przez RP umowy międzynarodowej lub ustawy wykonującej akt prawa
stanowionego przez organizację międzynarodową. Wydanie obywatela polskiego jest
dopuszczalne m.in. wówczas, kiedy z żądaniem zwracają się władze państwa będącego
(wraz z Polską) stroną umowy o Europejskim Nakazie Aresztowania. Co więcej,
ograniczenia co do zastosowania ekstradycji nie obowiązują, gdy wnioskuje o nią
sądowy organ międzynarodowy powołany na podstawie ratyfikowanej przez państwo
umowy międzynarodowej (np. Międzynarodowy Trybunał Karny) w związku ze zbrodnią
ludobójstwa, zbrodnią przeciwko ludzkości, zbrodnią wojenną lub zbrodnią
agresji, które są objęte jurysdykcją tego organu.
Jakie są podstawy do przeprowadzenia ekstradycji?
Do najważniejszych przesłanek umożliwiających przeprowadzenie
ekstradycji należą:
•
reguła
podwójnej karalności – czyn, który jest podstawą do
ekstradycji, musi być uznawany prawnie za przestępstwo zarówno w kraju jego
aktualnego pobytu, jak i w jego kraju ojczystym
•
reguła
specjalności – gwarantuje skazanemu, że celem
ekstradycji jest proces w sprawie ściśle określonych przestępstw
•
ograniczenie
w zakresie przeprowadzenia ekstradycji – osoba, która ubiegała się i otrzymała
azyl w państwie, w którym aktualnie przebywa, może liczyć na zaniechanie
procesu ekstradycji.
W jaki sposób przebiega proces ekstradycji?
Odmiennie niż wykonanie Europejskiego Nakazu Aresztowania w
przedmiocie, który orzeka sąd.
Klasyczne postępowanie ekstradycyjne składa się z kilku etapów.
Etap pierwszy to postępowanie toczące się przed prokuratorem. W sytuacji, kiedy
obce państwo występuje z oficjalnym wnioskiem o rozpoczęcie procedury
ekstradycyjnej, prokurator jest zobowiązany przeprowadzić stosowne
przesłuchanie oraz zabezpieczyć dowody. Na podstawie wyników przeprowadzonych
czynności, prokurator przygotowuje pozytywny lub negatywny wniosek o wydanie
przez Sąd postanowienia co do dopuszczalności ekstradycji. Drugi etap to
postępowanie toczące się przed sądem. Tutaj ścigany ma zagwarantowane prawo do
udziału w posiedzeniu oraz prawo do wyrażenia swojego stanowiska. Na tym etapie
dobry adwokat pomoże przedstawić przyczyny braku zgody na przekazanie na
terytorium macierzystego kraju. Następnie Sąd, po wydaniu prawomocnego
postanowienia w tym przedmiocie, przekazuje je Ministrowi Sprawiedliwości, do
którego należy podjęcie ostatecznej decyzji o ekstradycji. Jednak stwierdzenie
przez Sąd niedopuszczalności ekstradycji jest wiążące, co oznacza, że wydanie
nie może nastąpić. Organy władz państwa obcego otrzymują informację o decyzji
końcowej. Profesjonalnego wsparcia osobom objętym ekstradycją może udzielić Kancelaria
Adwokacka Agnieszki Moszczyńskiej. Pani adwokat dopilnuje, aby postępowanie
ekstradycyjne przebiegało z poszanowaniem przepisów i praw osoby, której
dotyczy wniosek o ekstradycję.